"Lolita" Vladimir Nabokov

Kim jest Lolita? Jak się dowiadujemy już z pierwszej strony, że jest ona światłością życia i ogniem lędźwi narratora, czyli Humberta Humberta. Lolita była najwyraźniej muzą mężczyzny, miłością jego życia czy po prostu partnerką. Wszystko byłoby w porządku, gdyby Lolita nie miałaby dwunastu lat… w czasie w gdy Humbert ma ich na karku około czterdziestu. Temat pedofilii wywołał wówczas skandal i wielkie oburzenie, a samego autora najchętniej wsadzono by do więzienia. Dlaczego więc książka jest uznawana za klasykę dwudziestego wieku?

Humbert Humbert to zwyczajny mężczyzna, który za sobą ma nauczanie języka angielskiego i redagowanie podręcznika akademickiego. W całej historii ważną rolę odgrywa jego dzieciństwo, kiedy to zakochał się w Annabel Leigh. Z dziewczyną tą łączyło go gorące młodzieńcze uczucie, które niespodziewanie zakończyło się śmiercią Annabel spowodowaną tyfusem. Od tego momentu bohatera ogarnęła erotyczna obsesja na punkcie małych, nieletnich „nimfetek”, którymi nazywał jedynie dziewczęta, które odznaczały się określonym typem urody. Humbert przenosi się do Nowego Jorku, gdzie zamieszkuje w Ramsdale, gdzie zamierza pracować nad książką. Trafia do domu Charlotty Haze, która mieszka tam wraz ze swoją dwunastoletnią córką, Dolores Haze. Głównym celem Humberta staje się teraz nawiązanie kontaktu za małą współlokatorką. Po wielu mniej lub bardziej przyjemnych splotach okoliczności mała Dolores zostaje sam na sam ze starszym mężczyzną i razem wyruszają w podróż po Stanach Zjednoczonych.

Zanim stwierdzicie, że coś takiego do Was kompletnie nie przemawia, poświęćcie chwilę, by zapoznać się z pięknym językiem, którym Nabokov napisał swoją „Lolitę”. Vladimir  Nabokov pisze z pasją, wypowiedzi Humberta są boleśnie poetyczne w przeciwieństwie do niekiedy szczeniackich odzywek jego obiektu uczuć. Autor zagłębia się tu w środkach stylistycznych, narzuca wiele skojarzeń, nie przebiera w metaforach i nawiązaniach do innych, znanych tekstów literackich. Powieść sama w sobie ma wiele wątków kryminału, romansu, przewodnika, a także dziennika czy sekretnych zapisków pedofila, które skupia w utworze Humbert o naturze, można by rzec, socjopaty.

Charaktery głównych postaci to mistrzostwo. Z jednej strony mamy Humberta – dojrzałego mężczyznę, gentlemana, którego myśli wędrują tak daleko i intensywnie, że samego go to czasem przerasta. Ma wygórowany obraz miłości, a jego teoria nimfetek zdawała mi się mocno nierealna w czasach, w których żył. Małe dziewczynki lata temu były posłuszne, grzeczne, ułożone i upiększane tylko po to, by być podziwiane, niekoniecznie jest tak samo w jego czasach. Tymczasem tak właśnie Humbert traktuje swoją Lolitę. Dolores jest natomiast przeciwieństwem tego typu kobietki, jest często irytująca, wulgarna, próżna. Dwunastolatka najlepiej sprawdza się w szantażach i kłamstwie. Mężczyzna nieustannie jednak idealizuje swoją piękność i zdaje się nie dostrzegać wad. Pomimo szczerych chęci Humbert i Dolores to dwa różne światy.

„Lolita” jednych urzeka, a drugich odpycha. Mnie urzekła. Nawet pomimo tematyki. Zrozummy jednak, że nie jest to wcale pochwała pedofili. W powieści nie znajdziemy żadnych scen erotycznych, Humbert przeżywa wszystko w sferze myśli, w swojej sferze duchowej. Nie bez powodu „Lolita” jest klasyką ubiegłego wieku i teraz wiem, że za te parę lat kiedy cała historia nieco zatrze się w mojej pamięci, będę gotowa, żeby ponownie sięgnąć po dzieło Nabokova i wybrać się w tą bolesną podróż z Humbertem.

"Wkrótce potem jechałem w mżawce dogorywającego dnia, a wycieraczki chodziły na pełnych obrotach, ale były bezradne wobec moich łez."